Blog

W ostatnim czasie często poruszanym tematem w placówkach przedszkolnych jest problem przebodźcowanych dzieci.

Czym w takim razie jest przebodźcowanie?

Przebodźcowanie to stan, w którym układ nerwowy dziecka jest przytłoczony nadmiarem bodźców- dźwięków, obrazów, informacji czy emocji. Może to prowadzić do zmęczenia, rozdrażnienia i problemów z koncentracją. W dzisiejszym świecie, pełnym ekranów, głośnych zabawek i napiętych harmonogramów, przebodźcowanie staje się coraz powszechniejszym problemem.

Jakie są przyczyny przebodźcowania u dzieci?

Nadmiar ekranów – telewizory, smartfony, tablety i gry wideo dostarczają intensywnych bodźców wzrokowych, które mogą przeciążyć umysł.
Przeładowany harmonogram – zbyt wiele zajęć dodatkowych, brak czasu na swobodną zabawę i odpoczynek powodują zmęczenie i stres.
Głośne i migające zabawki – nowoczesne zabawki często są zaprojektowane tak, aby mocno stymulować zmysły, co może prowadzić do przebodźcowania.
Hałaśliwe otoczenie – centra handlowe, zatłoczone place zabaw czy głośna muzyka w domu mogą przytłaczać dzieci.
Nadmierna presja emocjonalna – oczekiwania rodziców, rywalizacja w szkole i brak przestrzeni na wyrażanie emocji to dodatkowe obciążenia.

Jakie są objawy przebodźcowania?

Nadpobudliwość lub płaczliwość- dziecko staje się drażliwe, często reaguje gniewem lub frustracją.
Problemy ze snem- przebodźcowane dzieci mogą mieć trudności z zasypianiem lub często się wybudzać.
Trudności z koncentracją- mogą pojawiać się problemy z nauką lub skupieniem uwagi.
Wycofanie społeczne- niektóre dzieci reagują na nadmiar bodźców zamknięciem się w sobie.
Bóle głowy lub brzucha- przewlekły stres może objawiać się somatycznie.

Jakie są skutki przebodźcowania u dzieci?

Problemy emocjonalne- lęki, stany depresyjne, nadmierna nerwowość
Trudności w nauce- przewlekłe zmęczenie i brak koncentracji mogą obniżyć wyniki w szkole
Zaburzenia relacji społecznych- problemy z nawiązywaniem przyjaźni lub pracą w grupie.

Co w takim razie, my nauczyciele wychowania przedszkolnego możemy zrobić aby pomóc naszym wychowankom?

Doskonałym rozwiązaniem jest wykorzystanie pedagogiki freblowskiej w codziennej pracy z dziećmi. 

Pedagogika stworzona przez Friedricha Froebla, koncentruje się na wychowaniu poprzez zabawę, aktywność twórczą i bliski kontakt z naturą. Jej koncepcja opiera się na przekonaniu, że edukacja powinna być całościowa, integrując rozwój intelektualny, fizyczny i społeczny dziecka. Froebel podkreślał znaczenie samodzielnego działania i odkrywania świata przez dzieci, a rolą dorosłych jest tworzenie środowiska sprzyjającego ich naturalnej ciekawości i eksploracji. 

Cechy pedagogiki freblowskiej wspierające dzieci przebodźcowane:

Swobodna zabawa i ruch- Froebel uważał zabawę za kluczowy element rozwoju dziecka. Dzieci maja poprzez zabawę wyładować energię i rozwijać umiejętności społeczne.
Kształtowanie samodyscypliny poprzez strukturę- mimo swobody, pedagogika ta oferuje dzieciom jasne ramy działania (np. gry dydaktyczne, praca z darami Froebla), co pomaga im w nauce koncentracji.
Kontakt z naturą- przebywanie na świeżym powietrzu, praca w ogrodzie czy obserwacja przyrody mają działanie wyciszające i regulujące emocje u dzieci.
Rozwój kreatywności- Froebel podkreślał znaczenie twórczego myślenia. Dzieci przebodźcowane często potrzebują aktywności, które pozwolą im wyrazić się np. poprzez sztukę czy konstrukcje. 
Indywidualizacja nauczania- każde dziecko rozwija się we własnym tempie, a pedagogika freblowska daje przestrzeń na dostosowanie metod do potrzeb konkretnego dziecka.

Poprzez wykorzystanie tzw „darów”- zestawów materiałów dydaktycznych, organizację zajęć w formie „porannych kół” oraz pracy w kącikach tematycznych jak:

Kącik twórczy- gdzie dzieci rozwijają zdolności artystyczne i manualne
Kącik badawczy- gdzie dzieci eksperymentują i odkrywają zjawiska przyrodnicze
Kącik gospodarczy- gdzie dzieci uczą się praktycznych umiejętności życia codziennego
Kącik darów- gdzie dzieci biorą udział w zabawach z wykorzystaniem materiałów dydaktycznych Froebla.

Przebodźcowane dzieci to poważne wyzwanie, ale świadome działania mogą pomóc je zminimalizować. Kluczowa jest równowaga miedzy stymulacją a odpoczynkiem oraz zrozumienie potrzeb dziecka. I tu bardzo dobrze sprawdza się praca w nurcie pedagogiki freblowskiej. Układ zajęć sprzyja rozwijaniu samodzielności, współpracy w grupie oraz umiejętności rozwiązywania problemów. Ale co najważniejsze daje okazje do pracy w małych grupach, w ciszy i skupieniu. Z naturalnymi materiałami ograniczając tym samym dopływ niepotrzebnych bodźców. Takie podejście pomaga dzieciom regulować emocje, rozwijać koncentrację i lepiej funkcjonować w grupie.   

Bibliografia

Materiały szkoleniowe I stopień „Neurobiologiczne Podstawy Integracji Sensorycznej” wyd. Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej -SI- Warszawa 2020 

Barbara Bilewicz-Kuźnia „Dar Zabawy. Metodyka i propozycje zajęć z dziećmi według założeń pedagogicznych Froebla” wyd. Froebel.pl Lublin 2020